1 Kasım 2014 Cumartesi

5 Liradaki Gizli Mesaj

Bilime verilen önemin Büyük Türkiye vizyonunun bir parçası olmadığı, bu defa Merkez Bankası tarafından banknotlara gizli mesaj olarak basılarak halka duyurulmuş. Gelin darphanede 'alın, alın size para cahiller' diyerek ve tahminen kahkahalar eşliğinde milyonlarca adet basılan 5 liralık kağıt paraları inceleyelim.

Banknotun arka yüzü, önemli bilim tarihçisi Prof. Dr. Aydın Sayılı'ya ayrılmış.

'İşte ülkemiz saygıdeğer bir bilim insanına hakettiği değeri veriyor.' diyerek zamansız sevinenlerin, Aydın bey'in solunda duran sarmala bakmalarıyla gözleri seğirmeye başladı bile. Sebebiyse, banknotun orta yerine adeta bir fıçı gibi konumlandırılan, grafik tasarımcılığın tümörü olmuş DNA çift sarmalı.

Peki 5 liralarımıza nakşedilen bu telefon kordonuyla, çift sarmal DNA arasındaki temel farklar nelerdir? Birinci ve en önemli fark, DNA çift sarmalının sağ el kuralına göre dönmesi. Neredeyse bütün canlıların hücrelerindeki DNA çift sarmalının çok kısa dönemli durumlar haricinde sağ el kuralına göre döndüğünü biliyoruz. Bu, bütün ders kitaplarında veya resimlendirmelerde doğru temsil edilmesine çok dikkat edilen bir durum. Zira, DNA'mız paramızdaki gibi sol el kuralına göre dönseydi, hücrelerdeki çoğu faaliyet dururdu.

Bu sadece bilimcilerin farkında olması gereken önemsiz bir detay değil. Pahalı grafik yazılımlarını gözardı edelim, bugün Word ClipArt'a dahi başvursanız DNA sarmallarının doğru yönde resmedildiğini görebilirsiniz:

Öte yandan, eğer ki Merkez Bankası grafik tasarımcılarından beklentilerimiz daha yüksek olsaydı, DNA çift sarmalının yine kimyasal olarak büyük önem taşıyan majör ve minör girintilerini (yani, sarmallar birbirlerine simetrik olarak konumlanmadığı için meydana gelen büyük ve küçük girintileri) görmeyi isterdik. Ne de olsa bu 5 lirayı, yani yurdumuzun dört bir köşesinde cepten cebe konacak banknotu, Aydın Sayılı'ya, bilime ve bilim tarihinin doğru aktarılmasına ayırıyorsunuz. Banknotun sol üst köşesini çerçeveleyen, ve korktuğumuz doğruysa bir güneş sistemi kesiti olan esere değinmiyoruz bile.

Belki benim kağıt 5 liram bir şekilde döne dolaşa, Watson veya Crick'in cebine girmiştir.
Olamaz mı?
İnşallah olmamıştır. Yoksa Aydın Sayılı mezarında merkez bankasına belalar okuyarak döner.

Parayı getiren Murat Çokol'a teşekkürler!

15 yorum:

  1. Elinize sağlık da bildiğim kadarıyla para resmi yayınlanırsa üstünde "örnektir" vs bir yazı bulunması gerekiyordu. tabi bu eski kural. belki değişmiştir.

    YanıtlaSil
  2. fazla zorlama olmamis mi? tamam cogu helix right handed ama bu left handed cizilen helixlerin yanlis oldugu ve hicbirsey bilmeyen insanlar tarafindan cizildigi anlamina gelmiyor.

    YanıtlaSil
  3. http://en.wikipedia.org/wiki/Z-DNA bilim.. bilmiyim..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Evet, her biyolog gibi bizim de z-dna'dan haberimiz var. Yazıda da belirtildiği gibi ''Neredeyse bütün canlıların hücrelerindeki DNA çift sarmalının çok kısa dönemli durumlar haricinde sağ el kuralına göre döndüğünü biliyoruz. ''. Yani sol el kuralına uyan z-dna formu, hücrede ancak kısa dönemli var olabilir. Yolladığınız wikipedia makalesinde de belirtilmiş zaten.

      Sil
    2. yani? sonucta sol el kuralina uyan bir dna varsa neden banknot yanlis oluyor ki? yazilariniz siglasti kusura bakmayin, sirf elestirmis olmak icin elestiriyorsunuz diyecegim ancak onu da beceremiyorsunuz.

      Sil
    3. 'Sol el kuralına göre 1 dna varsa neden banknot yanlış oluyor ki?' ---> Ben sizin internette kendime ait bir alana -yazıda açıkça söylediğim şeyi görmezden gelerek- sığ yorum bırakmanıza katlanıyorken, sizin okumak zorunda olmadığınız bir bloga çemkirmeniz aşırı saçma. Elbette beğenmek ve takip etmek zorunda değilsiniz. Okumayın o zaman, sanki bana parayla yazı yazdırıyorsunuz.

      Sil
    4. Yanlış bilgi (dezenformasyon) bağımlısı halkın önüne böyle detay sunarsan taşlanırsın bu çok normal.
      "Yorumlarınız sığ Yasin Tarım, kusura bakmayın, sırf eleştirmiş olmak için eleştiriyorsunuz diyecegim ancak onu da beceremiyorsunuz"

      Sil
    5. Bu yorum yazar tarafından silindi.

      Sil
  4. Insanlar icin bu kadar detaya girebilen birinin bir kere once "orda DNA'nin ne isi var" onu bir analiz etmesi lazim diye dusunuyorum. Hani Kopernike itafen sola gezegenler filan koyulmus yalan yanlis, hadi oda tamam ama DNA sarmali ne alakadir Sayin Sayili ile?

    YanıtlaSil
  5. Yalnız Francis Crick bu banknot dolaşıma girmeden önce 2004 yılında öldü, bu yüzden onun cebine girmiş olamaz.

    YanıtlaSil
  6. Yani soyle bir dev rezaleti bile sirf hirsiz cetesi kivamindaki bir devleti savunmak adina kabullenebilmek, hakikaten kokusmusluk ogesi kanimca.

    YanıtlaSil
  7. Serin haber , yayalim. Dunyayi yerinden oynatacak.

    YanıtlaSil
  8. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  9. Nesi var nickimin ya, galaksiye mi dusmansin? Cikolata biasi kor etti su an beni. Isiniz gucunuz magduriyet valla.

    YanıtlaSil